उत्तराखंड राज्य माहिती मराठी | Uttarakhand information in marathi

Uttarakhand information in marathi : उत्तराखंड भारतातील सर्वात सुंदर राज्यांपैकी एक राज्य आहे. उत्तराखंडला सर्वात आधी उत्तरांचल या नावाने ओळखले जात होते. याला देवतांची भूमी असेसुद्धा म्हणतात. उत्तराखंड एक महान तीर्थस्थळ आहे, आणि हिंदू मंदिरांचे एक प्रमुख स्थान आहे. उत्तराखंड हे राज्य 9 नोव्हेंबर 2000 मध्ये अस्तित्वात आले. आजच्या या पोस्टमध्ये आपण उत्तराखंड राज्य विषयी माहिती (Uttarakhand information in marathi) जाणून घेणार आहोत.

उत्तराखंड राज्य माहिती मराठी (Uttarakhand information in marathi)

राज्य	उत्तराखंड
स्थापना	9 नोव्हेंबर 2000
राजधानी	देहरादून
सर्वात मोठे शहर	देहरादून
जिल्हे	13
लोकसंख्या	1 कोटी 86 हजार 292
क्षेत्रफळ	53,483 चौकिमी

1) उत्तराखंड भारतातील एकमेव असे राज्य आहे जेथे हिंदी नंतर संस्कृत दुसरी अधिकृत भाषा आहे.

2) दररोज सूर्यास्तानंतर संध्याकाळी हरिद्वार येथे गंगा आरती होते. गंगा नदीच्या दोन्ही किनाऱ्यावर गुणगान करण्यासाठी मोठ्या संख्यामध्ये लोक दररोज एकत्र येतात.

3) तुंगनाथ मंदिर जगातील सर्वात उंच शंकराचे मंदिर आहे. जे उत्तराखंड मध्ये आहे. मानले जाते की हे मंदिर एक हजार वर्षे जुने आहे. हे मंदिर महाभारत महाकाव्य मधील पांडव आणि सेना यांच्याशी जोडलेले आहे.

4) उत्तराखंड राज्याचे राज्य फूल ब्रह्मकमळ आहे. इतिहासानुसार हे एक सुंदर पांढरे कमळ आहे जे भगवान ब्रह्माच्या हातामध्ये आहे.

5) उत्तराखंड मधील नैनिताल जिल्ह्यातील जिम कार्बेट राष्ट्रीय उद्यान भारतातील सर्वात जुने राष्ट्रीय उद्यान आहे, ज्याला 1936 मध्ये वाघांच्या संरक्षणासाठी स्थापन करण्यात आले होते.

• जाणून घ्या नोएडा ट्विन टॉवर्स पाडण्याचे कारण

6) चिपको आंदोलन तुम्ही नक्कीच ऐकले असेल. चिपको आंदोलन उत्तराखंडमध्ये 1970 मध्ये झाले होते. जेव्हा ग्रामीण भागातील एका समूहाने झाडे तोडण्याचा विचार केला तेव्हा तेथील महिलांनी त्या झाडांना मिठी मारली होती.

7) गंगा आणि यमुना या दोन्ही नद्या उत्तराखंड राज्यांमधून निघतात. परंतु गंगा नदीची उत्पत्ती गंगोत्री आणि यमुना नदी ची उत्पत्ती यमुनोत्री येथून झाली आहे.

8) नंदा देवी 7816 मीटर उंची बरोबर उत्तराखंड मधील सर्वात उंच पर्वत आहे.

9) माऊंट एव्हरेस्ट शिखर सर करणारी पहिली महिला बछेंद्री पाल हि सुद्धा उत्तराखंड राज्याची होती.

10) उत्तराखंड राज्याचा राज्य पक्षी हिमालयीन मोनाल आहे.

उत्तराखंड माहिती मराठी (Uttarakhand mahiti marathi)

11) उत्तराखंड राज्याचा राज्य प्राणी कस्तुरी मृग आहे.

12) डेहराडून ही उत्तराखंड या राज्याची राजधानी आहे.

13) हिंदी गढवाली अणि कुमाऊँनी ह्या येथील प्रमुख भाषा आहेत.

14) तांदूळ, गहू व मका ही येथील प्रमुख पिके आहेत.

15) उत्तराखंडची साक्षरता 79.63 टक्के आहे.

16) अनेक धार्मिक ठिकाणे व थंड हवेची ठिकाणे यामुळे येथे पर्यटन व्यवसाय भरभराटीस आला आहे. केदारनाथ, बद्रिनाथ, हरिद्वार, ऋषिकेश ही येथील प्रसिद्ध धार्मिक स्थळ आहेत.

17) 2000 ते 2006 पर्यंत ते उत्तरांचल म्हणून ओळखले जात होते. जानेवारी 2007 मध्ये, स्थानिक लोकांच्या भावना लक्षात घेऊन, राज्याचे अधिकृत नाव बदलून उत्तराखंड करण्यात आले.

18) उत्तराखंड राज्याच्या सीमा उत्तरेला तिबेट आणि पूर्वेला नेपाळला लागून आहेत. पश्चिमेला हिमाचल प्रदेश आणि दक्षिणेला उत्तर प्रदेश ही त्याच्या सीमेला लागून असलेली राज्ये आहेत.

19) पारंपारिक हिंदू ग्रंथ आणि प्राचीन साहित्यात या प्रदेशाचा उत्तराखंड असा उल्लेख आहे.

20) हिंदी आणि संस्कृतमध्ये उत्तराखंड म्हणजे उत्तर प्रदेश किंवा भाग.

उत्तराखंड विषयी काही रोचक तथ्य (Facts about uttarakhand in Marathi)

21) उत्तराखंड राज्यात गंगोत्री आणि यमुनोत्री या हिंदू धर्मातील सर्वात पवित्र आणि भारतातील सर्वात मोठ्या गंगा आणि यमुना नद्यांचे उगमस्थान आहे आणि त्यांच्या काठावर वैदिक संस्कृतीची अनेक महत्त्वाची तीर्थक्षेत्रे स्थायिक आहेत.

22) उत्तराखंड राज्याचे उच्च न्यायालय नैनिताल येथे आहे.

23) हस्तकला आणि हातमाग उद्योगांना चालना देण्यासाठी राज्य सरकारने अलीकडे काही पुढाकार घेतला आहे.

24) उत्तराखंड राज्याच्या उत्तरेकडील बहुतांश भाग हा मोठ्या हिमालय पर्वतरांगांचा भाग आहे, जो उच्च हिमालयीन शिखरे आणि हिमनद्यांनी व्यापलेला आहे, तर खालच्या पायथ्याचा भाग घनदाट जंगलांनी व्यापलेला आहे.

25) उत्तराखंड राज्यातील प्रमुख हिमनद्यांमध्ये गंगोत्री, यमुनोत्री, पिंडर, खतलिगाम, मिलम, जौलिंकंग, सुंदर धुंगा इत्यादींचा समावेश होतो.

26) उत्तराखंड राज्यातील प्रमुख तलाव आणि तलावांमध्ये गौरीकुंड, रूपकुंड, नंदीकुंड, दुयोधी ताल, जराल ताल, शाहस्त्र ताल, मासर ताल, नैनिताल, भीमताल, सात ताल, नौकुचिया ताल, सुखा ताल, श्यामला ताल, सुरपा ताल, गारुडी ताल, हरीश यांचा समावेश होतो.

27) उत्तराखंडचे हवामान दोन भागात विभागले जाऊ शकते: डोंगराळ आणि कमी पर्वतीय किंवा सपाट.

28) हिंदी आणि संस्कृत या उत्तराखंडच्या अधिकृत भाषा आहेत. याशिवाय, उत्तराखंडमधील मुख्य बोलल्या जाणार्‍या भाषा ब्रजभाषा, गढवाली, कुमाऊनी आहेत.

29) 2011 च्या जनगणनेनुसार, उत्तराखंडची लोकसंख्या 1,01,16,752 आहे. 2001 च्या जनगणनेनुसार, उत्तराखंडची लोकसंख्या 84,89,349 होती.

30) डोंगराळ जिल्ह्यांपेक्षा सपाट भागातील जिल्ह्यांमध्ये लोकसंख्येची घनता जास्त आहे. राज्याच्या निम्म्याहून अधिक लोकसंख्या राज्यातील फक्त चार सर्वाधिक लोकसंख्या असलेल्या जिल्ह्यांमध्ये राहते.

उत्तराखंड राज्य माहिती मराठी (Uttarakhand information in marathi)

31) राज्याची अर्थव्यवस्था प्रामुख्याने शेती आणि संलग्न उद्योगांवर आधारित आहे. उत्तराखंडची सुमारे 90% लोकसंख्या शेतीवर अवलंबून आहे.

32) राज्यात वाहणाऱ्या नद्या मुबलक असल्याने जलविद्युत प्रकल्पांनीही चांगला हातभार लावला आहे. राज्यात अनेक जलविद्युत प्रकल्प आहेत, जे राज्यातील सुमारे 5,91,418 हेक्टर शेतजमिनीला सिंचनासाठी योगदान देतात.

33) जॉली ग्रांट विमानतळ, ज्याला डेहराडून विमानतळ म्हणूनही ओळखले जाते. हे डेहराडूनपासून 25 किमी अंतरावर पूर्व दिशेला हिमालयाच्या पायथ्याशी वसलेले आहे.

34) दर बारा वर्षांनी हरिद्वारमध्ये कुंभमेळ्याचे आयोजन केले जाते ज्यामध्ये देश-विदेशातील कोट्यवधी भाविक सहभागी होतात. या राज्यात विपुल मंदिरे आणि देवस्थान आहेत, स्थानिक देवता किंवा शिव किंवा दुर्गा यांच्या अवतारांना समर्पित, ज्यांचा हिंदू धर्मग्रंथ आणि दंतकथांमध्ये उल्लेख आहे.

35) उत्तराखंडच्या शैक्षणिक संस्थांना भारतात आणि जगभरात महत्त्वाचे स्थान आहे. हे आशियातील काही जुन्या अभियांत्रिकी संस्थांचे घर आहे, जसे की इंडियन इन्स्टिट्यूट ऑफ टेक्नॉलॉजी रुरकी (पूर्वीचे रुरकी विद्यापीठ) आणि पंतनगरमधील गोविंद बल्लभ पंत कृषी आणि तंत्रज्ञान विद्यापीठ.

36) ऐतिहासिकदृष्ट्या असे मानले जाते की उत्तराखंड ही अशी भूमी आहे जिथे धर्मग्रंथ आणि वेद रचले गेले आणि महाकाव्य, महाभारत लिहिले गेले. ऋषिकेश हे जगाची योग राजधानी म्हणून ओळखले जाते.

37) पारंपारिकपणे, उत्तराखंडच्या स्त्रिया घागरा आणि आंग्री परिधान करतात आणि पुरुष चुरीदार पायजमा आणि कुर्ते घालतात. आता त्यांची जागा पेटीकोट, ब्लाउज आणि साड्यांनी घेतली आहे. हिवाळ्यात लोकरीचे कपडे वापरले जातात. लग्नासारख्या शुभ समारंभात आजही अनेक भागात तागाचा घागरा नेसण्याची परंपरा आहे.

38) मनसर नावाच्या ठिकाणी सीतामाता पृथ्वीतलात लीन झाली होती. हे ठिकाण उत्तराखंडमधील पौरी जिल्ह्यात असून येथे दरवर्षी जत्रा भरते.

39) कमलेश्वर/सिद्धेश्वर मंदिर हे श्रीनगरचे सर्वात पूजनीय मंदिर आहे. असुरांशी युद्धात देवतांचा पराभव झाला तेव्हा भगवान विष्णूंना भगवान शंकराकडून सुदर्शन चक्र मिळाले असे सांगितले जाते.

उत्तराखंड मधील जिल्हे (Districts of uttarakhand in Marathi)

उत्तराखंडमध्ये 13 जिल्हे आहेत जे तीन विभागात विभागले गेले आहेत: कुमाऊं सर्कल, गढवाल सर्कल आणि गैरसैन विभाग.

विभाग	जिल्हे
कुमाऊं सर्कल	उधमसिंह नगर जिल्हा, चंपावत जिल्हा, नैनिताल जिल्हा, पिथौरागढ जिल्हा.
गढवाल विभाग	उत्तरकाशी जिल्हा, टिहरी गढवाल जिल्हा, डेहराडून जिल्हा, पौरी गढवाल जिल्हा, हरिद्वार जिल्हा.
गैरसैन विभाग	अल्मोडा जिल्हा, चमोली जिल्हा, बागेश्वर जिल्हा, रुद्रप्रयाग जिल्हा.

उत्तराखंड मधील पाहण्यासारखी ठिकाणे (Tourist Places of uttarakhand in marathi)

उत्तराखंडमध्ये अशी अनेक पर्यटन स्थळे आहेत जिथे केवळ भारतातूनच नव्हे तर जगभरातून पर्यटक येतात, जसे की नैनिताल आणि मसुरी.

• केदारनाथ
• नैनिताल
• गंगोत्री
• यमुनोत्री
• बद्रीनाथ
• अल्मोडा
• ऋषिकेश
• हरिद्वार
• रूपकुंड
• राणीखेत

उत्तराखंड मधील सण आणि उत्सव

उर्वरित भारताप्रमाणेच उत्तराखंडमध्येही वर्षभर सण साजरे केले जातात. दीपावली, होळी, दसरा इत्यादी भारतातील प्रमुख सणांव्यतिरिक्त येथे काही स्थानिक सण आहेत :

• देविधुरा जत्रा (देविधुरा, चंपावत)
• पूर्णागिरी जत्रा
• नंदा देवी मेळा
• गौचर मेळा
• उत्तरायणी मेळा
• गंगा दसरा

उत्तराखंड राज्याचे प्रतीक

उत्तराखंड राज्याचा राज्यप्राणी	कस्तुरी मृग
उत्तराखंड राज्याचा राज्यपक्षी	मोनल
उत्तराखंड राज्याचे राज्यफुल	ब्रह्मा कमल
उत्तराखंड राज्याचा राज्यवृक्ष	बुरांस

वारंवार विचारले जाणारे प्रश्न (FAQ)

सारांश (Summary)

आजच्या पोस्ट मध्ये आपण उत्तराखंड राज्य माहिती मराठी (Uttarakhand information in marathi) जाणून घेतली. उत्तराखंड माहिती मराठी (Uttarakhand mahiti marathi) तुम्हाला कशी वाटली हे कमेंट मध्ये नक्की सांगा. जर तुम्हाला ही माहिती आवडली असेल तर तुमच्या मित्रांनाही नक्की शेअर करा.