अष्टविनायक गणपतीची नावे व माहिती | ashtavinayak ganpati names and places in marathi

ashtavinayak ganpati names and places in marathi : अष्टविनायक म्हणजे महाराष्ट्रातील आठ मानाची व प्रतिष्ठेची गणपतीची देवळे आहेत. याला गणपतीची आठ तीर्थे म्हणतात आणि आठ मंदिरांपैकी 6 मंदिरे पुणे जिल्ह्यात आणि 2 महाराष्ट्रातील रायगड जिल्ह्यात आहेत. कोणतीही पूजा सुरू होण्यापूर्वी आपण पहिला गणपतीची पूजा करतो. हिंदू धर्मातील प्रत्येकाला भगवान गणेश आवडतात कारण तो सर्व समस्यांपासून आपल्या भक्तांचे रक्षण करतो. आजच्या या पोस्टमध्ये आपण अष्टविनायक गणपतीची नावे (ashtavinayak ganpati names and places in marathi) पाहणार आहोत.

ashtavinayak ganpati names and places in marathi
अष्टविनायक गणपतीची नावे व माहिती (ashtavinayak ganpati names and places in marathi)

अष्टविनायक गणपतीची नावे (ashtavinayak ganpati names and places in marathi)

महाराष्ट्रातील अष्टविनायकांची नावे व ठिकाण आता आपण पाहूया. आपल्या महाराष्ट्रात आठ अष्टविनायक मंदिरे (8 Ganpati names in Marathi) आहेत.

  1. श्री मयुरेश्वर गणपती मंदिर, मोरगाव
  2. चिंतामणी मंदिर, थेऊर
  3. सिद्धिविनायक मंदिर, सिद्धटेक
  4. महागणपती मंदिर, रांजणगाव
  5. विघ्नहर मंदिर, ओझर
  6. गिरिजात्मक मंदिर, लेण्याद्री
  7. वरदविनायक मंदिर, महड
  8. बल्लाळेश्वर मंदिर, पाली

अष्टविनायक गणपतीची माहिती (ashtavinayak ganpati information in marathi)

श्री मयुरेश्वर गणपती मंदिर, मोरगाव

श्री मयुरेश्वर गणपती मंदिर, मोरगाव

अष्टविनायकांपैकी पहिला गणपती हा मोरगावचा मयूरेश्वर. मोरगाव भारताच्या महाराष्ट्र राज्यातील पुणे जिल्ह्यातील एक गाव आहे. गाणपत्य संप्रदायाचे हे महत्त्वाचे स्थान आहे. या गणपतीस श्री मयुरेश्वर असेही म्हणतात. थोर गणेशभक्त मोरया गोसावी यांनी येथील पूजेचा वसा घेतला होता. श्री मोरेश्वर गणेशाचे, हे स्वयंभू व आद्यस्थान आहे. प्रत्येक घरात म्हटली जाणारी ‘ सुखकर्ता दु:खहर्ता’ ही आरती श्री समर्थ रामदास स्वामींना याच मंदिरात स्फुरली, असे म्हटले जाते.

जवळच कऱ्हा ही नदी आहे. मंदिरावर अनेक प्रकारचे नक्षीकाम केलेले आहे. श्री मोरेश्र्वराच्या डोळ्यांत व बेंबीत हिरे बसवलेले आहेत. या मंदिराच्या भोवती बुरूजसदृश दगडी बांधकाम प्राचीन काळापासून आहे. पुणे जिल्ह्यातील बारामती तालुक्यात मोरगांव हे ठिकाण आहे. मोरगाव बारामतीपासून 35 कि. मी. अंतरावर आहे. महाराष्ट्राचे कुलदैवत जेजुरीचा खंडोबा हा मोरगावपासून अगदी 17 कि. मी. अंतरावर आहे. या तीनही ठिकाणांपासून मोरगांवला जाण्यासाठी सार्वजनिक वाहतुकीची सोय आहे. मोरगाव गणेश मंदिर हे आदिलशाही काळात पराक्रमी सुभेदार गोळे यांनी बांधले आहे, त्यांचे वंशज पिरंगुट या गावी आजही राहतात.

चिंतामणी मंदिर, थेऊर

चिंतामणी मंदिर, थेऊर

अष्टविनायकांपैकी थेऊरचा श्री चिंतामणी हा दुसरा गणपती आहे. थेऊर हे महाराष्ट्र राज्याच्या पुणे जिल्ह्याच्या हवेली तालुक्यातील एक गाव आहे. थेऊरच्या कदंब वृक्षाखाली हे श्री गणेशाचे ठिकाण आहे. भक्तांच्या चिंतेचे हरण करणारा म्हणून याला चिंतामणी म्हणतात. पुण्यातील पेशव्यांच्या घरातील अनेक जण थेऊरला सतत येत असत. पेशवे घराणे खूप मोठे गणेशभक्त होते. थेऊरचा विस्तार हा माधवराव पेशवे यांनी केला. माधवराव पेशव्यांचे निधन थेऊरलाच झाले. यांच्याबरोबर सती गेलेल्या रमाबाई यांची समाधीदेखील या ठिकाणी आहे. मंदिराच्या आवारात निरगुडकर फाउंडेशन निर्मित थोरल्या माधवरावांची स्फूर्तिदायक कारकीर्द दाखवणारे कलात्मक दालन आहे.

सिद्धिविनायक मंदिर, सिद्धटेक

सिद्धिविनायक मंदिर, सिद्धटेक

सिद्धटेकचा श्री सिद्धिविनायक हा अष्टविनायकांपैकी तिसरा गणपती. उजवी सोंड असणारा एकमेव अष्टविनायक. हे भीमा नदीवर वसलेले सिद्धिविनायकाचे स्वयंभू स्थान आहे. याचा गाभारा लांबी-रुंदीने भरपूर मोठा आहे. तसेच मंडपही मोठा-प्रशस्त आहे. पुण्यश्लोक अहिल्याबाई होळकर यांनी जीर्णोद्धार करून मंदिर बांधले आहे. मंदिरात पितळी मखर असून त्याभोवती चंद्र-सूर्य-गरुड यांच्या प्रतिमा आहेत. अहमदनगर जिल्ह्यातील कर्जत तालुक्यात हे ठिकाण असून दौंडपासून 19 कि. मी. अंतरावर आहे.

महागणपती मंदिर, रांजणगाव

महागणपती मंदिर, रांजणगाव

अष्टविनायकांपैकी हा चौथा गणपती. या गणपतीला महागणपती असे म्हणतात. हे महागणपतीचे स्वयंभू स्थान आहे. पुणे-अहमदनगर मार्गावर शिरूर तालुक्यात हे ठिकाण आहे. अष्टविनायकांपैकी सर्वाधिक शक्तिमान असे महागणपतीचे रूप आहे. श्री महागणपती उजव्या सोंडेचा असून गणेशाला कमळाचे आसन आहे. माधवराव पेशव्यांच्या काळात या मंदिराचा जीर्णोद्धार केल्याचे इतिहासात आढळते. इंदूरचे सरदार किबे यांनीदेखील या मंदिराचे नूतनीकरण केल्याचा उल्लेख आढळतो. त्यांनी या देवळातला लाकडी सभामंडप बांधून दिला आहे.

विघ्नहर मंदिर, ओझर

विघ्नहर मंदिर, ओझर

अष्टविनायकांपैकी ओझरच्या विघ्नेश्र्वर हा पाचवा गणपती आहे. येथील श्रींची मूर्ती लांब रूंद असून अष्टविनायकापैकी सर्वात श्रीमंत गणपती म्हणून श्री विघ्नेश्र्वराला ओळखले जाते. श्रींच्या डोळ्यात माणिक असून, कपाळावर हिरा आहे. अशी प्रसन्न व मंगल मूर्ती असलेला श्रीगणेश विघ्नांचे हरण करतो, म्हणून या गणपतीला विघ्नेश्र्वर म्हणतात. ही गणेशाची स्वयंभू मूर्ती आहे. मंदिराच्या चारही बाजूंना तटबंदी-बांधकाम असून, मध्यभागी गणेशाचे मंदिर आहे. कुकडी नदीच्या तीरावर असलेले हे मंदिर एक जागृत स्थान आहे. थोरल्या बाजीराव पेशव्यांचे बंधू चिमाजी अप्पा यांनी या मंदिराचा जीर्णोद्धार केल्याचा उल्लेख इतिहासात आढळतो.

येथून जवळच आर्वी उपग्रह केंद्र व खोडद येथील आशिया खंडातील सर्वात मोठी इलेक्ट्रॉनिक दुर्बिण आहे. छत्रपती शिवाजी महाराजांचे जन्मस्थान असलेला शिवनेरी किल्ला हा देखील जवळच आहे.

गिरिजात्मक मंदिर, लेण्याद्री

गिरिजात्मक मंदिर, लेण्याद्री

अष्टविनायकापैकी सहावा गणपती लेण्याद्रीचा श्री गिरिजात्मज. किल्ले शिवनेरीच्या सान्निध्यात, जुन्नर तालुक्यातील प्राचीन जुन्नर लेण्यांच्या समुदायात आणि कुकडी नदीच्या परिसरात डोंगरावर श्री गिरिजात्मज गणेशाचे हे स्वयंभू स्थान आहे. श्री गणेशाची प्रसन्न मूर्ती असून ती दगडामध्ये कोरलेली आहे. मंदिर परिसरातील खडकामध्ये कोरीवकाम, खोदकाम केलेले आहे. पेशवे काळात या मंदिराचा जीर्णोद्धार झाला होता. मंदिरात दगडी खांब आहेत व त्यावर वाघ, सिंह, हत्ती असे सुंदर नक्षीकाम केलेले आहे. मंदिरात जाण्यासाठी डोंगरावर सुमारे 400 पायऱ्या आहेत. लेण्याद्रीचा श्री गिरिजात्मज हा जुन्नरपासून 7 कि.मी. अंतरावर आहे, तर पुण्यापासून सुमारे 97 कि. मी. अंतरावर हे ठिकाण आहे.

वरदविनायक मंदिर, महड

वरदविनायक मंदिर, महड

महडचा वरदविनायक हा अष्टविनायकांपैकी सातवा गणपती आहे. हे स्वयंभू स्थान असून त्याला मठ असेही म्हणतात. श्री वरदविनायकाचे मंदिर साधे, कौलारू असून मंदिराला घुमट आहे व त्याला सोनेरी कळस आहे. कळसावर नागाची नक्षी आहे.रायगड जिल्ह्यातील महड हे पुणे-मुंबई राष्ट्रीय महामार्गावर खोपोली – खालापूरच्या दरम्यान आहे.

बल्लाळेश्वर मंदिर, पाली

बल्लाळेश्वर मंदिर, पाली

पालीचा गणपती हा अष्टविनायकांपैकी आठवा गणपती आहे. या गणपतीला श्री बल्लाळेश्वर म्हणतात. बल्लाळेश्वर गणपतीचे हे स्वयंभू स्थान आहे. मंदिर पूर्वाभिमुख आहे. गणेशाचे कपाळ विशाल असून डोळ्यात हिरे आहेत. मंदिर चिरेबंदी आहे. मंदिरात प्रचंड घंटा असून ते चिमाजी अप्पांनी अर्पण केले आहे. हे स्थान रायगड जिल्ह्यातील सुधागड तालुक्यात असून, सुधागड या भव्य किल्ल्याची पार्श्वभूमी व अंबा नदीच्या निसर्गरम्य सान्निध्यात बल्लाळेश्वराचे मंदिर वसले आहे. पालीपासून जवळच उन्हेरचे गरम पाण्याचे झरे व सरसगड हा प्राचीन किल्ला आहे.

पाली खोपोलीपासून 38 कि. मी. अंतरावर आहे तर पुण्यापासून 111 कि. मी. अंतरावर आहे. खोपोली – पेण रस्त्यावर पाली स जाण्यास रस्ता फुटतो, तर पनवेल – गोवा या राष्ट्रीय महामार्गावर वाकणपासून पालीस रस्ता जातो.

तुम्हाला हेही वाचायला नक्की आवडेल

वारंवार विचारले जाणारे प्रश्न (FAQ)

अष्टविनायक गणपती दर्शन कसे घ्यावे?

अष्टविनायक पहिला गणपती श्री मयुरेश्वर गणपती मंदिर, मोरगाव
अष्टविनायक दुसरा गणपती चिंतामणी मंदिर, थेऊर
अष्टविनायक तिसरा गणपती सिद्धिविनायक मंदिर, सिद्धटेक
अष्टविनायक चौथा गणपती महागणपती मंदिर, रांजणगाव
अष्टविनायक पाचवा गणपती
विघ्नहर मंदिर, ओझर
अष्टविनायक सहावा गणपती
गिरिजात्मक मंदिर, लेण्याद्री
अष्टविनायक सातवा गणपती
वरदविनायक मंदिर, महड
अष्टविनायक आठवा गणपती
बल्लाळेश्वर मंदिर, पाली
या क्रमाने अष्टविनायक गणपतीचे दर्शन घ्यावे.

पुणे जिल्ह्यातील अष्टविनायक

मोरगाव, थेऊर, रांजणगाव, ओझर, व लेण्याद्री

सारांश (Summary)

आजच्या या पोस्टमध्ये आपण अष्टविनायक गणपतीची नावे (ashtavinayak ganpati names and places in marathi) जाणून घेतली. अष्टविनायक गणपती फोटो व अष्टविनायक गणपतीची माहिती (ashtavinayak ganpati information in marathi) तुम्हाला कशी वाटली हे कमेंट मध्ये नक्की सांगा. अष्टविनायक गणपती फोटो तुम्हाला आवडले असतील तर तुमच्या मित्रांनाही नक्की शेअर करा.

Leave a Reply

Your email address will not be published. Required fields are marked *